Gauri - Bhushita Vasistha

कोठामा कसरी पसूँ, नजरकी श्रृङ्गार छैनौ तिमी
यत्रो शोक कहूँ कहाँ, हृदयकी आधार छैनौ तिमी
कोठामा अघि भर्खरैतक थियौ बोलीरहेकी तिमी
ए छैनौ कसरी भनूँ ! हृदयमा खेलीरहेकी तिमी

मेरी लच्छिनकी जहान ! घरमा बल्दैन बत्ती अब
बत्तीनेर मुहार चारु भरिलो पर्दैन देखा अब
सन्तोषी मुखमा सुखी हृदयको झल्किन्न माया पनि
भित्तातर्फ कपालको गुजमुजे पर्दैन छाँया पनि

मैले यो परदेशमा घर त्यसै बिर्सीसकेको थिएँ
आमाको टुहुरो थिएँ, प्रिय सखी पाईसकेको थिएँ
मेरा सुन्दर शान्ति, कान्ति सुघरी, डेरा थियो यो कुटी
हे सन्तोष गरिबकी ! गइसक्यौ मेरी तपस्या उठी

कल्ले लिन्छ र गुप्त गर्व मनमा, मैले गरुँ पौरख
कल्लाई सुखिनी बनाउन भनी मैले उठाऊँ दुख
कल्लाई सँगमा लिएर अब यो सारा गृहस्थी गरुँ
छातीमा प्रतिमा लिएर उनकै बाँचूँ कि यद्वा मरुँ

मेरो मान बचाउँथ्यौ बरु तिमी आफु नजाती बनी
दिन्थ्यौ खान मलाइ रे कति कुरा आफु नखाई पनि
राख्यौ क्या सुखमा मलाइ, दुखमा आफु रहेरै पनि
राख्यौ मैँ कमजोरलाइ, बलियी आफु गएरै पनि

मेरो रोक्दछ व्यर्थ खर्च कसले, को लिन्छ साँचो अब
खाँचो टार्दछ मुस्कुराइ कसले साँचोमुचोले अब
मेरो इज्जत उघ्रियो, तनु चुँड्यो, उम्टन्छ कल्ले अब
लापर्वाह मलाइ गर्छ गहिरो पर्वाह कल्ले अब

कोठाका सब मालतालहरुमा तिम्रो कला बोल्दथ्यो
मेरो भावुक काव्यको लहरमा तिम्रो गला बोल्दथ्यो
तिम्रो यो घरकाज विश्वभरको दृष्टान्त मेरो थियो
जो गथ्र्यौ सजिलै तिमी, असजिलो सिद्धान्त मेरो थियो

तिम्रो आकुल केशवेश, घरको सौन्दर्य मेरो थियो
तिम्रो निर्मल चालमाल, मनको माधुर्य मेरो थियो
तिम्रो सोचविचार दुःखसुखको चातुर्य मेरो थियो
तिम्रो त्याग घरै थियो, पर त्यही औदार्य मेरो थियो

छन् छोरी टुहुरी, बनेँ विधुर हा !– आमा र रानी गयौ
छन् दुःखी परिवार आज दुइटै– छोरी बुहारी गयौ
छोटो जीवनमा यहाँ कति महान् छोडेर माया गयौ
संसारै छ नि शून्य ! चार दिनकी हे रामछाया ! गयौ

मेरो बाहिरको थकाइ घरमा हर्ला नि कल्ले अब
केही भो कि मलाइ आँसु गहमा भर्ला नि कल्ले अब
खेपी जीवनका अनेक खतरा को हाँस्छ आफूसित
बाटैमा सँगिनी थला परि ढल्यौ, जाऊँ कहाँ कोसित

संसारी सब दुःखलाइ तिमीले संम्झ्यौ कसोरी सुख
माया हो कि दया मलाइ मनमा लाग्थ्यो नि देख्दा मुख
जल्ले जीवन सुम्पियो म उसको भारा तिरुँ के गरी
सेवाको बदला नलीकन गयौ हे राजराजेश्वरी

सोझो सज्जन सद्गुणी म छु भनी भन्छन् सबै मानिस
आफ्नो चिन्दिनँ दोष, होश छ खरो, मेरो छ लाटो रिस
यो मेरो कमजोर भाव कसले जानेर हाँसी सह्यो
मान्छे भन्नु तिमी थियौ, गइसक्यौ, कल्ले चिन्यो, के भयो

दासी भैकन स्वामिनी बनिदियौ आएर मेरो घर
हाँस्थेँ बाहिर लाग्दथ्यो मनमनै तिम्रो मलाई डर
छाया भैकन जो घुस्यौ हृदयमा माया बन्यौ आखिर
मान्छेबाट उठेर दिव्य पदमा देवी बन्यौ आखिर

छन् तिम्रा अनुहार कति सखी, पृथ्वीभरी छौ तिमी
छन् तिम्रा गहना लुगाहरु अझै, कोठाभरी छौ तिमी
छन् माया, ममता र मोह, महिमा, छातीभरी छौ तिमी
छन् छोरीहरु बिर्सुँला नि कसरी, आत्माभरी छौ तिमी

Kothama kasari pasu, najarki shrringar chhainau timi
Yatro shok kahu kaha, hridayaki aadhar chhainau timi
Kothama aghi bharkharaitak thiyau boliraheki timi
E chhainau kasari bhanu ! Hridayama kheliraheki timi

Meri lachchhinaki jahana ! Gharma baldaina batti aba
Battinera muhar charu bharilo pardaina dekha aba
Santoshi mukhma sukhi hridayako jhalkinna maya pani
Bhittatarpha kapalko gujamuje pardaina chhanya pani

Maile yo paradeshma ghar tyasai birsisakeko thie
Aamako tuhuro thie, priya sakhi paisakeko thie
Mera sundar shanti, kanti sughari, dera thiyo yo kuti
He santosh garibki ! Gaisakyau meri tapasya uthi

Kalle linchha ra gupta garwa manama, maile garu paurakh
Kallai sukhini banauna bhani maile uthaoo dukh
Kallai sangama liera aba yo sara grihasthi garu
Chhatima pratima liera unakai banchu ki yadwa maru

Mero mana bachaunthyau baru timi aaphu najati bani
Dinthyau khana malai re kati kura aaphu nakhai pani
Rakhyau kya sukhma malai, dukhma aaphu raherai pani
Rakhyau mai kamajoralai, baliyi aaphu gaerai pani

Mero rokdachha wyartha kharcha kasle, ko linchha sancho aba
Khancho tardachha muskurai kasle sanchomuchole aba
Mero ijjat ughriyo, tanu chundyo, umtanchha kalle aba
Laparwaha malai garchha gahiro parwaha kalle aba

Kothaka sab malatalharuma timro kala boldathyo
Mero bhawuk kawyako laharma timro gala boldathyo
Timro yo gharakaj wishwabharko drishtanta mero thiyo
Jo gathryau sajilai timi, asajilo siddhanta mero thiyo

Timro aakul keshawesh, gharko saundarya mero thiyo
Timro nirmal chalamal, manako madhurya mero thiyo
Timro sochawichar duhkhasukhko chaturya mero thiyo
Timro tyag gharai thiyo, par tyahi audarya mero thiyo

Chhan chhori tuhuri, bane widhur ha !– aama ra rani gayau
Chhan duhkhi pariwar aaja duitai– chhori buhari gayau
Chhoto jeevanma yaha kati mahan chhodera maya gayau
Sansarai chha ni shunya ! Char dinki he ramachhaya ! Gayau

Mero bahirko thakai gharma harla ni kalle aba
Kehi bho ki malai aansu gahama bharla ni kalle aba
Khepi jeevanka anek khatara ko hanschha aaphusit
Bataima sangini thala pari dhalyau, jaoo kaha kosit

Sansari sab duhkhalai timile sanmjhyau kasori sukh
Maya ho ki daya malai manama lagthyo ni dekhda mukh
Jalle jeevan sumpiyo ma usako bhara tiru ke gari
Sewako badala nalikana gayau he rajarajeshwari

Sojho sajjana sadguni ma chhu bhani bhanchhan sabai manis
Aaphno chindinan dosh, hosh chha kharo, mero chha lato ris
Yo mero kamajor bhav kasle janera hansi sahyo
Manchhe bhannu timi thiyau, gaisakyau, kalle chinyo, ke bhayo

Dasi bhaikana swamini banidiyau aaera mero ghar
Hansthe bahir lagdathyo manamanai timro malai dar
Chhaya bhaikana jo ghusyau hridayama maya banyau aakhir
Manchhebata uthera diwya padma dewi banyau aakhir

Chhan timra anuhar kati sakhi, prithwibhari chhau timi
Chhan timra gahana lugaharu ajhai, kothabhari chhau timi
Chhan maya, mamata ra moha, mahima, chhatibhari chhau timi
Chhan chhoriharu birsunla ni kasari, aatmabhari chhau timi