Ek Sundari Beshya Prati - Bhushita Vasistha

छ प्राप्तिको सुरा शरद् ! सुखोत्सवी छ मानव !
फली, फुकी, धनीधरा सुनौलिएर मुस्किइन्!
सुधा–उरीज सप्किंदी ! स्वभावमस्त ! मुस्कुरी !
ए सुन्दरी ? रसा सरी रुमाल फर्फराउँछयौ ?

रसाल भार रेशमी विचित्र चित्र रेखिए !
बन्यौ कि फूलले तिमी ? सुगन्ध ली हवा बहे !
रङ्गीन ज्यान झ्यालकी ! बजारबीचकी उषा !
उपास्दथें म अम्बिका ! झसङ्ग झैं यहाँ भएँ !

शरन्निशा तिमी झुकी, झिकी लजालु घूँघट,
स्मिति–प्रयोगिनी बनी, जिती सफेद चाँदनी,
सितारिंदी उदाउँछयौ ? बनाइ अङ्ग मख्मली ?
टुना गरेर चित्तमा चकोरका झिलीमिली ?

अनङ्गबाण झैं बस्यौ ? मिलिन्द डाक्न चञ्चली !
स्वरुप–शिल्पकारको टुना गवाउनाकन ?
म हूँ सितार स्नायुको, बजीरहेछु झन्किँदै !
समुद्र आज हो बडो छचल्किँदो जुनेलिँदै !

गुलाफतापले रचे विरिञ्चिले मनुष्य कि ?
मिलेर राग, वासना, फलिन्, फुलिन् वसुन्धरा !
छ मासुरङ्ग रेशमी लुगा लगाउने चरी !
अनङ्गबागमा बसी अलाप्दछे धनी सुरा!

जिती समाधि साधुको परी अपूर्व छिल्लिए !
छ मृत्तिका–प्रधान नै मनुष्यजीव, भूसुता !
म मासु–लाञ्छना गरी म पस्छु है चिसो गुफा !
म फूलको हूँ पारखी ! म पुज्छु सृष्टि, सुन्दरी!

मिहीन वाण हानिंदा, न घाउ लाग्नु हो शिला !
म मासुको ढुकढुकी हुँ! म वेदना, म शास हुँ !
म चर्म रे ! म दृष्टि रे म रश्मिको जवाफ हुँ !
म हारको विहार रे ! म पादको सिँगार हुँ !

म स्वप्निंदो छु उर्वशी, जिलाउँदो छु मेनका !
मलाई दिव्य कामिनीको तिर्सना अनन्त छ !
म मत्तमा ! म मस्तता ! मलाई प्यास सुन्दर !
म अड्छु ! फुल्छु, हेर्छु रे ! मनुष्य पुष्प फर्फर !

इशार, फुल्छ चित्त यो ! पुकार, चल्छ छाति यो !
म मासुको गुलाफको मिठास के गरी? भूलूँ
निसर्गको छ ऐन यो ! छ कृष्णलाई चैन यो !
समाधि–मग्न शम्भुको प्रकोपवादको खुशी !

म दीपको पतङ्गको अडान–निम्ति वार के !
यही त ब्रह्मपाश हो ! र बाँधिने मिठास हो !
यही चकोर प्यास हो ! हुनाको मात, आश हो !
म पौडिने तरङ्ग हो ! म मस्तिने सुवास हो !

न साँझ चान्द्र शैलमा प्रभापुरी अघि स्फुटी
गुलाफिइन् हिमालका समस्त टाकुरा जली !
यही अपूर्व कीर्तिले ! पखेरु खल्बल्याउँदै !
इशार स्वर्ग ! छैन त्यो भनेर भो म भन्दिन !

चिनेचिने सरी छ क्यै ! मलाई “आ” भनीकन
इशार्दछयौ ! म आउँला ! पिएर तृप्तिँ ल्यूअघि !
मलाई बोधिसत्वमा पु¥याउँ भन्छ पालुवा !
समस्त चारु चीजले मलाई आज डाक्दछन्!

तथापि अड्छु गौडले ! छ पर्श कालको यहाँ
जहाँ उडेर रङ्ग क्यै परेछ दाग द्धारमा !
तिमी गिज्याउँछयौ अरे ! म मूर्ख हैन, ए पख !
समाजलज्ज मान्नको छ देखिने अरु टक !

‘सुटुक्क झट्ट आ !’ भनी रुमाल फर्फराउँछयौ ?
कटाक्ष तीक्ष्ण लाउँछउौ ? सवाल मौन ल्याउँछयौ ?
यहीं छ द्धार, देख्छु है ! ए पर्ख ! क्यै निरख्छु है !
म देख्छु छूत मृत्युको ! त्यो चोइटो खसेछ है !

यहाँ त मृत्यु देखिनै हुँदैन रे तिमी जहाँ !
न हाँस ! कालको कथा कता कता सुनिन्छ है !
तिमी नजीक काल के ? म कालसाथ लड्दछु !
तिमी भिडाउ सुन्दरी ? म मृत्यु साथ भिड्दछु !

उषा थिइन्, जली मरिन्! सुवर्ण–साँझ अल्पिइन्
न आँशु, हुन्, न तारका, वितान झल्झलाउँछ !
न देखिने खुँडा लिने मलाई क्वै सताउँछ !
कुचाल मार्छ सुस्तरी ममा प्रहार गर्न ए !

प्रसूनसाथ रोइनौ ? निशाग्रटधोइनौदृष् ि?
र पुत्तली पखेरुका सुवर्ण–धूल छोइनौ ?
सुचारु साँझ जल्दथिन्, तिनी अगाडि रोइनौ ?
गलेर चाँदनी कणी, जली, ढली, थपोइनौ ?

म मार्छु मृत्यु सुन्दरी ! म क्रोधमा छु ! मार्न द्यौ !
विनाश चाल मार्छ रे ! म रोक्छु गर्व झर्न द्यौ !
म फूल झर्न दिन्न रे ! म रङ्ग उड्न दिन्न रे !
अहा ! यो मुस्कुरी पला अमोल हिँडन दिन्न रे !

तँ वैंश ! अड ! नमर् ! नमर् ! म गाउँला सदा ! सदा !
सुरा न सिद्धियोस् परी ! नशा भरी, र प्यास होस्!
तँ झ्यालको न नाश होस्! तँ दृष्टि नित्य दास हो !
झकाइ, यो अटूट होस् ! तिमी, सदा निमन्त्रणा !

ए चन्द्रमा ! कला नफेर्! तँ मेघ हे ! नजा नघेर्!
तँ पोज बस्! तँ ओठ जी ! ‘मुसुक्क !’ मर्त्यता नवर् !
तँ नूर हो स्थिरप्रभा ! यहाँ छ –कामिनीशिखा
धधग धधग ज्वलन्त जो, तँ चित्त ! नित्य धग्धगा !

म वीर हुन्छु प्रेयसी ! शिंगार शस्त्रले तिमी !
पठाउ काल युद्धमा !चढाउ अश्व, कल्पना !
अरण्यमा विशाल त्यो जहाँ गएर जानकी
दिएर रामवाहुमा प्रचण्ड शक्ति मुस्किइन्!

निचोर सृष्टिकी तिमी सजीव कामिनी बन्यौ !
तिमी, ममा छ विश्वको त फ्याक, फ्याक रे मुटु !
तिमी, म साथ चल्छ यो ! तिमी, म साथ फुल्छ यो !
हिमाल सम्झ पार्वती ! रसालकुञ्ज, राधिके !

अचम्म ! छौ बजारमा ? यहाँ कसोरि छौ तिमी ?
विशाल सृष्टि–वल्लरी प्रफल्ल एक पुष्प ए ?
म सोध्छु ए ! विचित्रकी तरङ्ग ! वृत्ति–बावली !
मभित्र बज्छ बाँसुरी, मिहीन औ पुरानिया !

न तौल अङ्गुली तिमी ! दशैं त मूल्य हो भनी !
हजार ज्यान अर्पिने विलासदास सामुमा !
अहो ! कसोरि सस्तियौ ? तिमी ? लसुन, प्याज झैं !
छ सानु रश्मि जो यहाँ, चढाउलाई हाँक खै ?

जमीनमा झरी बस्यो मिठासको महाफल ?
कहाँ छ टिप्नुको मजा ? र ज्यान जानुको रस ?
ए प्रेरणा विशालकी ! गंभीर–अब्धि कूलमा
बनेर रेणका म¥यौ ? जहाज–पाल बन्दिनौ ?

शहीद चारुको म ता ! प्रभातको विहङ्गम !
म स्वर्गपुष्प–चोर रे ! प्रताप आत्मदानको !
मलाई माग चाहियो ! मलाई आग चाहियो !
म भस्मबाट ब्यूँतिने विलासको चरा नहुँ !

म पूर्ण आफू दिन्छु हे ! जुहारलाई ज्यान् होस !
मुहारलाई प्राण होस् ! मिटान निम्ति शान होस्!
म दिन्न अंशदान ए ! म सिंगुलै चढाउँछु !
नमाग यत्ति मात्र रे ! म आउँदो छु ! धाउँछु !

तिमी त सृष्टिधूलिका, मिले म विश्व रच्दछु !
विशाल सूनसान नै बसाउनेछु सुन्दरी !
कुँदेर चन्द्रखण्ड यो अपूर्व शिल्पकारले
छ मर्नु ! यत्ति मोलमा बिक्यौ भने प्रभावकारी !

बुझें ! बनेर व्यङ्ग्यकी विशालता तिमी बस्यौ
बजारमा समाजको, गिज्याइ आजको मुख ?
जहाँ छ साँढे स्वार्थको सुचारु –पुष्पभक्षक !
जहाँ छ राज्य मासुको र आँशुको जलाशय !

छ कीट लुब्ध पुष्पमा ! विनाशसार प्यार छ !
ठगी, अपूर्व रुपको ! र नोटको बजार छ !
चुरो किनिन्छ मानवी ! गरीबमाथि मार छ !
जहाँ समाज नामको कुनर्कको मुहार छ !

समानता अजीव छन् जहाँ, र ढ्वाँग सार छ !
अहा ! बनेर व्यङ्ग्यकी प्रदीपिका जल्यौ तिमी !
तिमी मनुष्य–मातृका ! तिमी सुधा ! तिमी क्षुधा !
विशाल विश्वदीपिका तिमी ! तमोमयी तृषा ?

यो लात हो विरिञ्चीमा ! यो सृष्टिमाथि लाञ्छना !
निसर्गको प्रवञ्चना !
यो दागदीप आजको ?
विशाल व्यङ्ग्य, व्यङ्ग्य हो !
समाजको समाजको !

प्रकोप–मूर्छिता चिता ! कराल सुन्दरी तिमी !
निशुम्भ, शुम्भ डाक्तछयौ ? प्रचण्ड, चण्ड, मुण्ड के ?
लगाइ रुण्ड मुण्ड के ! छछम्! छछम्! धिधिक्! धिधिक्!
धपक्क बल्न इच्छियौ? जमीन डग्डगाउँदै ?

ए व्यङ्ग्य ! व्यङ्ग्य नै बनी गिगिल्ल, हाँस झ्यालमा !
म बुझ्न सक्छु कालिके !
सिंगारिई सुरा पियौ ?
ल नाच ए भयङ्करा !

सती, प्रलाञ्छिता, भृता, प्रकुण्ठिता, प्रवञ्चिता,
रुलाउँछयौ विभेदले, झिझिल्किएर शानमा !
शठात्म–रुण्डमुण्डको झुलाउ माल्य अङ्गले !
मताउ ती महापशु ! प्रताडन अगोचरा !

स्वरुपमा नदेखिई, स्वभाव के लुकाउँछयौ ?
रुमाल के फुकाउँछयौ ?
गिगिल्ल, फर्फराउँछयौ ?
मुसुक्क काम पुत्तली बनी तिमी छकाउँछयौ
दशाङ्गुली, गनी, गनी,
“तँ आ !” भनी
जनाउँछयौ ?
जनाउँछयौ वलि ?
छली ?
नमाग पेटले तिमी मलाई ! डर्छु हे खरी !
नडाक मासुले तिमी मलाई ! जल्छ है डढी !
म धीर, वीर मर्द रे ! सहन्न मान–हानि यो !
नजिस्क, जानिजानि यो !

नजिस्क है !
म डाटुँला, न रुप चिने सरि ?
ए फ्याउरी !
ए स्निग्ध घोडा घाँसकी
खरिद प्यार मासुकी !
ए गर्त ! यौनप्यासकी !
ए पुत्तली विनाशकी!
विकारकी ए दाउ ए !
सँभाल वृत्ति आउ हे
लुकी, छली, नखाउ औ चपाउ हे ।
समाजध्वंसकी तिमी मिठीमुहार माउ हे !
न मान्दछयौ भने हरे !
छ के सिवाय वेवशी ?
ए उर्वशी !

यो कत्रो रीस , कत्रो रीस ?
भन्दछयौ “त्यहीं बसिस्?
न आस्यमा, न आस्यमा,
परिस्, मरिस्?”
लुकाई गन्ध क्रोधको, ज्वलन्त क्वै चितासरि,
शिकारका खरानीले घसी मुहार सुन्दरी,
महाशिखा !
उडाउँछयौ प्रलोभिनी !
यो इविनिङ्पेरिस्!
अपूर्वकी कला बनी
दिई जगत्मा लात के ?
खसाल्न गर्तमा सिक्यौ
प्रलुब्ध पूँजीपातके ?

ए काम वारिवाहकी निवासिनी सुदामिनी !
गिराई वज्र ज्योतिको,
बिलाउँछयौ निरुत्तरा ?
छुँदै लिएर प्राण के ?
हराउँछयौ विनाडर ?
ए सृष्टि वारि–वर्षिणी !
ए नागिनी ! ए दंशिनी !
प्रहासिनी !
ए पाशिनी !
ए सृष्टि–माउ ! सृष्टिकी प्रभक्षिणी,
अभागिनी !

पुजूँ कि पाद ?–प्रभास्त्री !
हिलाऊँ प्राण–चामर ?
सजूँ कि यशून्सुन्दर ?
बजाऊँ भित्र घण्ट यो ?
बजाऊँ पाठ ! कण्ठ यो ?
रचूँ नयाँ जगत्म के ?
असी र चार प्यारका तयार पारुँ व्यञ्जन ?
अपार सद्य अज्मिए
प्रवेश गर्दछयौ ? भन !
त्यजेर छद्य चाल यो, के सत्यरुप धर्दछयौ ?
के कल्प, कल्प मातमा,
म साथमा दुगुर्दछयौ ?

ए पोथी शक्ति ! भूसुता !
लिएर जाल रेशमी सुवर्ण–मत्स्य–दिल कुनै,
अमोलको, खगोलको,
समुद्र–नीरबाट के शिकार्न शौक गर्दिनौ ?
ए पाल ! तालमा त्यहाँ !
हिमाल–सानुका मनि !
खिलाउँदी, पिलाउँदी र प्यारले जिलाउँदी !
जो सत्यमा छ, सम्झ हे !
स्वधम्र्मको सदा विधि !

म क्रुद्ध हुन्छ !
ठान्दछयौ जगत्भरी चले मिशीन ?
मिशीन मात्र चल्दछन्?

अजीव छन् सबै ?
सबै ?
नज्यूँदछन् कुनै दिल, यहाँ तल ?
बुझी, चल !
म हैन प्राणहीन हे !
म हुँ उत्ताल जिन्दगी !
म भावको हुँ आँकुरा !
म दिव्यजाल माकुरो !
म जान खोन्छु के ठगी !
चरी सँगी ?
नशा हुँ अग्निको म ता !
म बाफ चक्षुनीरको
प्रवाहमा यो श्वासको समीरको !

छुँदैन यी पुकारले ,
ए छोइयू !
धुने भएन आँशुले ?
ए धोइयू !
परेर प्ररणा तिमी
झिलिक्क पङ्ख फोइयू !
म सत्ते रोइरा’छु ए !
म आफु खोइरा’ छु ए !
ए सत्य रुपमा झर !
न फेरि लाञ्छना गर !
पचाउँछयौनि बूझ है !
तिमी मलाई ल्यौ सबै !
ए आत्मा ! आऊ ! स्वर्ग जाऊँ
अन्भ, अन्भ, साथमा !
कुनै अपर्श उच्चता लिएर सद्य लौ सजूँ
रङ्गीन अभ्र पातमा !
कूचो समाऊ रश्मिको ! बढार पूर्व आँगन !
म साथ शक्ति ! घोसल !
विचित्र अग्नि माँगन !

निहार बेलिफूलको टपक्क एक जीवन !
धु्रव–प्रदेशतारका अपारका निहारन !
जहाँ घुमेर साथमा अभेद्य ज्योति दम्पति,
सँगाल्छ विश्वसम्पति !
विचार अङ्क एकको उदेक ए
जहाँ दुई !

छ छाल, उछ्लिने
अनन्त–आँतको भरी
बोलाउँदै परस्परी !
महामरु प्रफुल्ल हुन्छ,
सर्छ सृष्टिवल्लरी !
तिमीले मन्त्र यो शिके,
“म अर्पिए सँधैभरि !”

म अश्रुसिन्धु हुन्छु ए !
डुबी डुबी तिमी मर !
जिई वर !

छ प्यारको हिमालयी महाघर !
गजूरमा छ त्यो मजा !
अनन्तसौख्यको ध्वजा !
जहाँ तुषार प्यारमा
उषा चढुन्शिंगारमा !
हारमा !

समाज आऊ लौ ! तरुँ !
बगाऊँ धार प्यारको !
किनारमा बसी रचूँ !
पुरीनयाँ अपारको !
घडाभरी छ, चन्द्रमा !
कलङ्क ध्वौ, बगी झर !
यहाँ पर !

के जिल्ल पर्दछयौ अरे ?
म उच्च–बुद्धि–पागल !
भए त कालिका, छली !
विनाशदीप सक्कली !
ए मानिसै भए पनि
मनुष्यको अरण्यमा मृतासमान एकली !
धराकलि !
मलाई चर्म देख्दछयौ ?
कि नोटका ठूला बिटा ?
न मर्म या निरख्दछयौ ?
सुतेछ हाय ! देवता !

सकारिनौ त प्यार के ?
ए ओर्ल ! छौ तयार के ?
भयो, भयो, न दृक्तर ?
क्षुधा, क्षुधा, रही मर !
तृषा, तृषा, सधैंभर !

डटेर झ्यालमा बस !
डढाऊ लौ बनारस
अधर्मिणी ! हिंडे पर !
सलाम ! भो क्षमा गर !
बिगार्दछयौ मुहार के ?
जगत् पखाल्न शक्दथ्यौ !
हिलो भर !
सडी मर !

Chha praptiko sura sharad ! Sukhotsawi chha manav !
Phali, phuki, dhanidhara sunauliera muskiin!
Sudha–urij sapkindi ! Swabhawamasta ! Muskuri !
E sundari ? Rasa sari rumal pharpharaunchhayau ?

Rasal bhar reshami wichitra chitra rekhie !
Banyau ki phoolle timi ? Sugandha li hawa bahe !
Rangina jyana jhyalki ! Bajarabichki usha !
Upasdathe ma ambika ! Jhasanga jhai yaha bhae !

Sharannisha timi jhuki, jhiki lajalu ghunghat,
Smiti–prayogini bani, jiti saphed chandani,
Sitarindi udaunchhayau ? Banai anga makhmali ?
Tuna garera chittama chakorka jhilimili ?

Anangaban jhai basyau ? Milinda dakna chanchali !
Swarupa–shilpakarko tuna gawaunakana ?
Ma hu sitar snayuko, bajirahechhu jhankindai !
Samudra aaja ho bado chhachalkindo junelindai !

Gulaphataple rache wirinchile manushya ki ?
Milera rag, wasana, phalin, phulin wasundhara !
Chha masuranga reshami luga lagaune chari !
Anangabagma basi alapdachhe dhani sura!

Jiti samadhi sadhuko pari apurwa chhillie !
Chha mrittika–pradhana nai manushyajiv, bhusuta !
Ma masu–lanchhana gari ma paschhu hai chiso gupha !
Ma phoolko hu parakhi ! Ma pujchhu srishti, sundari!

Mihina wan haninda, na ghau lagnu ho shila !
Ma masuko dhukadhuki hu! Ma wedana, ma shas hu !
Ma charma re ! Ma drishti re ma rashmiko jawaph hu !
Ma harko wihar re ! Ma padko singar hu !

Ma swapnindo chhu urwashi, jilaundo chhu menaka !
Malai diwya kaminiko tirsana ananta chha !
Ma mattama ! Ma mastata ! Malai pyas sundar !
Ma adchhu ! Phulchhu, herchhu re ! Manushya pushpa pharphar !

Ishar, phulchha chitta yo ! Pukar, chalchha chhati yo !
Ma masuko gulaphko mithas ke gari? Bhulu
Nisargako chha aina yo ! Chha krishnalai chaina yo !
Samadhi–magna shambhuko prakopawadko khushi !

Ma dipko patangako adana–nimti war ke !
Yahi ta brahmapash ho ! Ra bandhine mithas ho !
Yahi chakor pyas ho ! Hunako mat, aasha ho !
Ma paudine taranga ho ! Ma mastine suwas ho !

Na sanjha chandra shailma prabhapuri aghi sphuti
Gulaphiin himalka samasta takura jali !
Yahi apurwa kirtile ! Pakheru khalbalyaundai !
Ishar swarga ! Chhaina tyo bhanera bho ma bhandina !

Chinechine sari chha kyai ! Malai “aa” bhanikana
Ishardachhayau ! Ma aaunla ! Piera tripti lyuaghi !
Malai bodhisatwama pu¥yau bhanchha paluwa !
Samasta charu chijle malai aaja dakdachhan!

Tathapi adchhu gaudle ! Chha parsha kalko yaha
Jaha udera ranga kyai parechha dag ddharma !
Timi gijyaunchhayau are ! Ma murkha haina, e pakh !
Samajalajja mannako chha dekhine aru tak !

‘sutukka jhatta aa !’ bhani rumal pharpharaunchhayau ?
Kataksha tikshna launchhauau ? Sawal mauna lyaunchhayau ?
Yahi chha ddhar, dekhchhu hai ! E parkha ! Kyai nirakhchhu hai !
Ma dekhchhu chhut mrityuko ! Tyo choito khasechha hai !

Yaha ta mrityu dekhinai hundaina re timi jaha !
Na hansa ! Kalko katha kata kata suninchha hai !
Timi najik kal ke ? Ma kalasath laddachhu !
Timi bhidau sundari ? Ma mrityu sath bhiddachhu !

Usha thiin, jali marin! Suwarna–sanjha alpiin
Na aanshu, hun, na tarka, witana jhaljhalaunchha !
Na dekhine khunda line malai kwai sataunchha !
Kuchal marchha sustari mama prahar garna e !

Prasunasath roinau ? Nishagratadhoinaudrish i?
Ra puttali pakheruka suwarna–dhul chhoinau ?
Sucharu sanjha jaldathin, tini agadi roinau ?
Galera chandani kani, jali, dhali, thapoinau ?

Ma marchhu mrityu sundari ! Ma krodhma chhu ! Marna dyau !
Winash chal marchha re ! Ma rokchhu garwa jharna dyau !
Ma phool jharna dinna re ! Ma ranga udna dinna re !
Aha ! Yo muskuri pala amol hindana dinna re !

Ta wainsha ! Ada ! Namar ! Namar ! Ma gaunla sada ! Sada !
Sura na siddhiyos pari ! Nasha bhari, ra pyas hos!
Ta jhyalko na nash hos! Ta drishti nitya das ho !
Jhakai, yo atut hos ! Timi, sada nimantrana !

E chandrama ! Kala napher! Ta megh he ! Naja nagher!
Ta poj bas! Ta otha ji ! ‘musukka !’ martyata nawar !
Ta nur ho sthiraprabha ! Yaha chha –kaminishikha
Dhadhag dhadhag jwalanta jo, ta chitta ! Nitya dhagdhaga !

Ma wir hunchhu preyasi ! Shingar shastrale timi !
Pathau kal yuddhama !Chadhau ashwa, kalpana !
Aranyama wishal tyo jaha gaera janaki
Diera ramawahuma prachanda shakti muskiin!

Nichor srishtiki timi sajiv kamini banyau !
Timi, mama chha wishwako ta phyak, phyak re mutu !
Timi, ma sath chalchha yo ! Timi, ma sath phulchha yo !
Himal samjha parwati ! Rasalakunja, radhike !

Achamma ! Chhau bajarma ? Yaha kasori chhau timi ?
Wishal srishti–wallari praphalla eka pushpa e ?
Ma sodhchhu e ! Wichitraki taranga ! Writti–bawali !
Mabhitra bajchha bansuri, mihina au puraniya !

Na taul anguli timi ! Dashai ta mulya ho bhani !
Hajar jyana arpine wilasadas samuma !
Aho ! Kasori sastiyau ? Timi ? Lasuna, pyaj jhai !
Chha sanu rashmi jo yaha, chadhaulai hanka khai ?

Jaminama jhari basyo mithasko mahaphal ?
Kaha chha tipnuko maja ? Ra jyana januko ras ?
E prerana wishalki ! Ganbhira–abdhi kulma
Banera renka ma¥yau ? Jahaja–pal bandinau ?

Shahid charuko ma ta ! Prabhatko wihangam !
Ma swargapushpa–chor re ! Pratap aatmadanako !
Malai mag chahiyo ! Malai aaga chahiyo !
Ma bhasmabata byuntine wilasko chara nahu !

Ma purna aaphu dinchhu he ! Juharlai jyan hos !
Muharlai pran hos ! Mitana nimti shana hos!
Ma dinna anshadana e ! Ma singulai chadhaunchhu !
Namag yatti matra re ! Ma aaundo chhu ! Dhaunchhu !

Timi ta srishtidhulika, mile ma wishwa rachdachhu !
Wishal sunasana nai basaunechhu sundari !
Kundera chandrakhanda yo apurwa shilpakarle
Chha marnu ! Yatti molma bikyau bhane prabhawakari !

Bujhe ! Banera wyangyaki wishalata timi basyau
Bajarma samajko, gijyai aajako mukh ?
Jaha chha sandhe swarthako sucharu –pushpabhakshak !
Jaha chha rajya masuko ra aanshuko jalashaya !

Chha kit lubdha pushpama ! Winashasar pyar chha !
Thagi, apurwa rupko ! Ra notko bajar chha !
Churo kininchha manawi ! Garibamathi mar chha !
Jaha samaj naamko kunarkako muhar chha !

Samanata ajiv chhan jaha, ra dhwanga sar chha !
Aha ! Banera wyangyaki pradipika jalyau timi !
Timi manushya–matrika ! Timi sudha ! Timi kshudha !
Wishal wishwadipika timi ! Tamomayi trisha ?

Yo lat ho wirinchima ! Yo srishtimathi lanchhana !
Nisargako prawanchana !
Yo dagadip aajako ?
Wishal wyangya, wyangya ho !
Samajko samajko !

Prakopa–murchhita chita ! Karal sundari timi !
Nishumbha, shumbha daktachhayau ? Prachanda, chanda, munda ke ?
Lagai runda munda ke ! Chhachham! Chhachham! Dhidhik! Dhidhik!
Dhapakka balna ichchhiyau? Jamina dagdagaundai ?

E wyangya ! Wyangya nai bani gigilla, hansa jhyalma !
Ma bujhna sakchhu kalike !
Singarii sura piyau ?
La nach e bhayankara !

Sati, pralanchhita, bhrita, prakunthita, prawanchita,
Rulaunchhayau wibhedle, jhijhilkiera shanama !
Shathatma–rundamundako jhulau malya angale !
Matau ti mahapashu ! Pratadana agochara !

Swarupma nadekhii, swabhav ke lukaunchhayau ?
Rumal ke phukaunchhayau ?
Gigilla, pharpharaunchhayau ?
Musukka kaam puttali bani timi chhakaunchhayau
Dashanguli, gani, gani,
“tan aa !” bhani
Janaunchhayau ?
Janaunchhayau wali ?
Chhali ?
Namag petle timi malai ! Darchhu he khari !
Nadak masule timi malai ! Jalchha hai dadhi !
Ma dhir, wir marda re ! Sahanna mana–hani yo !
Najiska, janijani yo !

Najiska hai !
Ma datunla, na rup chine sari ?
E phyauri !
E snigdha ghoda ghansaki
Kharid pyar masuki !
E garta ! Yaunapyaski !
E puttali winashki!
Wikarki e dau e !
Sanbhal writti aau he
Luki, chhali, nakhau au chapau he.
Samajadhwansaki timi mithimuhar mau he !
Na mandachhayau bhane hare !
Chha ke siwaya wewashi ?
E urwashi !

Yo katro ris , katro ris ?
Bhandachhayau “tyahi basis?
Na aasyama, na aasyama,
Paris, maris?”
Lukai gandha krodhko, jwalanta kwai chitasari,
Shikarka kharanile ghasi muhar sundari,
Mahashikha !
Udaunchhayau pralobhini !
Yo iwininperis!
Apurwaki kala bani
Dii jagatma lat ke ?
Khasalna gartama sikyau
Pralubdha punjipatake ?

E kaam wariwahaki niwasini sudamini !
Girai wajra jyotiko,
Bilaunchhayau niruttara ?
Chhundai liera pran ke ?
Haraunchhayau winadar ?
E srishti wari–warshini !
E nagini ! E danshini !
Prahasini !
E pashini !
E srishti–mau ! Srishtiki prabhakshini,
Abhagini !

Puju ki pad ?–prabhastri !
Hilaoo prana–chamar ?
Saju ki yashunsundar ?
Bajaoo bhitra ghanta yo ?
Bajaoo path ! Kantha yo ?
Rachu naya jagatma ke ?
Asi ra char pyarka tayar paru wyanjana ?
Apar sadya ajmie
Prawesh gardachhayau ? Bhana !
Tyajera chhadya chal yo, ke satyarup dhardachhayau ?
Ke kalpa, kalpa matma,
Ma sathma dugurdachhayau ?

E pothi shakti ! Bhusuta !
Liera jal reshami suwarna–matsya–dil kunai,
Amolko, khagolko,
Samudra–nirbata ke shikarna shauk gardinau ?
E pal ! Talma tyaha !
Himala–sanuka mani !
Khilaundi, pilaundi ra pyarle jilaundi !
Jo satyama chha, samjha he !
Swadhamrmako sada widhi !

Ma kruddha hunchha !
Thandachhayau jagatbhari chale mishina ?
Mishina matra chaldachhan?

Ajiv chhan sabai ?
Sabai ?
Najyundachhan kunai dil, yaha tala ?
Bujhi, chal !
Ma haina pranahina he !
Ma hu uttal jindagi !
Ma bhavko hu aankura !
Ma diwyajal makuro !
Ma jana khonchhu ke thagi !
Chari sangi ?
Nasha hu agniko ma ta !
Ma baph chakshunirko
Prawahama yo shwasko samirko !

Chhundaina yi pukarle ,
E chhoiyu !
Dhune bhaena aanshule ?
E dhoiyu !
Parera prarana timi
Jhilikka pankha phoiyu !
Ma satte roira’chhu e !
Ma aaphu khoira’ chhu e !
E satya rupma jhar !
Na pheri lanchhana gar !
Pachaunchhayauni bujh hai !
Timi malai lyau sabai !
E aatma ! Aaoo ! Swarga jaoo
Anbha, anbha, sathma !
Kunai aparsha uchchata liera sadya lau saju
Rangina abhra paatma !
Kucho samaoo rashmiko ! Badhar purwa aangana !
Ma sath shakti ! Ghosal !
Wichitra agni mangana !

Nihar beliphulko tapakka eka jeevan !
Dhurawa–pradeshatarka aparka niharana !
Jaha ghumera sathma abhedya jyoti dampati,
Sangalchha wishwasampati !
Wichar anka ekako udek e
Jaha dui !

Chha chhal, uchhline
Ananta–aantako bhari
Bolaundai paraspari !
Mahamaru praphulla hunchha,
Sarchha srishtiwallari !
Timile mantra yo shike,
“m arpie sandhaibhari !”

Ma ashrusindhu hunchhu e !
Dubi dubi timi mar !
Jii war !

Chha pyarko himalayi mahaghar !
Gajurma chha tyo maja !
Anantasaukhyako dhwaja !
Jaha tushar pyarma
Usha chadhunshingarma !
Harma !

Samaj aaoo lau ! Taru !
Bagaoo dhar pyarko !
Kinarma basi rachu !
Purinaya aparko !
Ghadabhari chha, chandrama !
Kalanka dhwau, bagi jhar !
Yaha par !

Ke jilla pardachhayau are ?
Ma uchcha–buddhi–pagal !
Bhae ta kalika, chhali !
Winashadip sakkali !
E manisai bhae pani
Manushyako aranyama mritasamana ekali !
Dharakali !
Malai charma dekhdachhayau ?
Ki notka thula bita ?
Na marma ya nirakhdachhayau ?
Sutechha haya ! Dewata !

Sakarinau ta pyar ke ?
E orla ! Chhau tayar ke ?
Bhayo, bhayo, na driktar ?
Kshudha, kshudha, rahi mar !
Trisha, trisha, sadhainbhar !

Datera jhyalma bas !
Dadhaoo lau banaras
Adharmini ! Hinde par !
Salam ! Bho kshama gar !
Bigardachhayau muhar ke ?
Jagat pakhalna shakdathyau !
Hilo bhar !
Sadi mar !